Kamień od wieków stanowił chętnie wykorzystywany materiał budulcowy. Wprawdzie wraz upływem czasu i rozwojem technologii zastąpiły go nowoczesne produkty, jednak upodobanie do naturalnego kamienia pozostało. Furorę w tej dziedzinie robią m.in. piaskowce, wapienie, dolomity, marmury, łupki czy granity. W związku z tym, że narażone są na działanie zmiennych warunków atmosferycznych, a różnią się między sobą właściwościami, np. wytrzymałością na ściskanie lub ścieranie albo odpornością na kwasy czy stopniem absorpcji wody, dlatego tak ważny jest dobór odpowiednich dla poszczególnych zastosowań materiałów.
Powiedzenie „twardy jak kamień” zapewne nie wzięło się znikąd. Pochodzi chyba jednak z czasów, gdy środowisko naturalne nie było tak nasycone chemią, jak obecnie. Dlatego dziś chronić trzeba nawet te, zdawałoby się tak trwałe, kamienne elementy budowlane czy dekoracyjne.
1. Czynniki biologiczne – rośliny, grzyby oraz bakterie, które atakują kamień zawilgocony i niszczą go mechanicznie (np. mchy i glony poprzez rozrastający się w porach system korzenny, który w końcu rozsadza skałę) oraz chemicznie (np. porosty za pośrednictwem wytwarzanych metabolicznie kwasów organicznych).
Przeciwdziałanie korozji biologicznej kamienia jest tym pilniejsza, że glony potrafią porastać grubą pokrywą z udziałem bakterii na zewnętrznej powierzchni skały, co powoduje zatrzymywanie dużych ilości wody. Takie wilgotne środowisko stanowi z kolei optymalne podłoże do konsekwentnego narastania m. in. porostów i grzybów.
2. Czynniki chemiczne zawarte w wodzie penetrującej kamień. Tu szczególnego znaczenia nabiera tzw. podciąganie kapilarne (wilgoci z podłoża), na skutek którego woda wraz z rozpuszczonymi w niej substancjami, gazami, a zwłaszcza roztworami soli, dostaje się w głąb struktury kamienia, wypełniając jego pory. Niszczące działanie rozpuszczonych soli polega na tym, iż w efekcie zawilgocenia i wysychania skał następuje ich krystalizacja, tworzą się hydraty oraz związki o wyższej niż pierwotnie objętości.
3. Dezintegracja granularna, a więc rozkład, pękanie skały wskutek naprężeń struktury kamienia pod wpływem wahań temperatury.
4. Zamróz, czyli wielokrotne zamarzanie i odmarzanie wody znajdującej się w przestrzeni porowej kamienia na skutek silnych wahań dobowych temperatur do których dochodzi wczesną wiosną i późną jesienią oraz zimą.
Z racji, że to właśnie woda jest największym pośrednim i bezpośrednim zagrożeniem dla kamienia, najskuteczniejszym zabiegiem ochronnym jest w tym przypadku hydrofobizacja, która zabezpieczy zbudowane z surowców naturalnych obiekty budowlane przed szkodliwym działaniem wilgoci. Zabieg ten polega na nadaniu materiałom hydrofilowym własności hydrofobowych, co w praktyce oznacza, że te zamiast chłonąć wodę odpychają jej cząsteczki.
Hydrofobizację przeprowadza się w przypadku narażonych na bezpośrednie działanie wody obiektów ulokowanych na zewnątrz, zbudowanych zarówno z kamieni nieporowatych, np. granitów, marmurów, jak i porowatych, np. wapieni lekkich, piaskowców.
a) nanoszenie preparatu za pomocą pędzla lub wałka
b) natryskiwanie preparatu:
– swobodne
– pod ciśnieniem
c) przez zanurzenie w impregnacie
Środek hydrofobizujący niezależnie od metody należy nanosić na obiekt przynajmniej dwa razy, a po zaimpregnowaniu przez 2-3 dni chronić przed wilgocią.
Długość ochrony w wyniku zastosowania preparatów wodochronnych waha się od 5 do 10 lat. Środki te to najczęściej związki organiczne krzemu: różnego rodzaju silikoniany, silany, oligomery, żywice i kauczuki. Ich skuteczność jest niemal 100-procentowa. Niektóre jednak (silikoniany), pomimo licznych zalet, z racji wytwarzanych w procesie hydrofobizacji soli potasowych, nie pozostają bez wpływu na kamień. Z tego powodu nie nadają się do zabezpieczania architektonicznych budowli zabytkowych lub ich elementów. Dlatego dla zabiegów konserwatorskich odpowiedniejsze będą silany.
Zaimpregnowany kamień powinien być zabezpieczony nie tylko przed wodą, ale i innymi czynnikami atmosferycznymi, np. mrozem, nasłonecznieniem, promieniowaniem UV. Dodatkowo zyskiwać powinien ochronę przed powstawaniem grzybów i porostów oraz rdzą czy innymi zabrudzeniami.
O tak wszechstronnie działający środek trudno, ale warto wybrać odpowiedni preparat np. z oferty Atlas lub Coverax. Przykładowo, rozpuszczalnikowy impregnat hydrofobizujący SILOXAN SV 190 F, nie tylko zabezpiecza przed wodą, ale i skażeniem mikrobiologicznym, nie ograniczając przy tym dyfuzji pary.
Impregnaty do wszystkich polerowanych, oszlifowanych i nie obrobionych kamieni naturalnych takich, jak: marmur, wapień, granit, gnejs czy płyty betonowe, znajdziemy również w ofercie Sopro.
Warto wypróbować Sopro MNP 704, który nadaje się do zastosowania nie tylko na zewnątrz, ale i wewnątrz budynku, np. do łazienek, kuchni, na blaty stołów, parapety, robocze blaty kuchenne itp.
Narażone na działanie wody i zmiennych warunków atmosferycznych dekoracyjne elementy z kamienia oraz tzw. kamienna architektura ogrodowa dla zachowania swego naturalnego uroku i trwałości wymagają specjalistycznej pielęgnacji. Z tego powodu impregnacja jest niezwykle ważnym czynnikiem gwarantującym długotrwałe piękno tego naturalnego materiału. Brak tej ochrony może spowodować zmiany niemożliwe do usunięcia, a w konsekwencji zniszczenie kamienia.
Opracowanie: Redakcja IzoForum
nr katalogowy 05031
nr katalogowy 14021
